Co to jest mikrobiom jelitowy i dlaczego jest tak ważny?
Mikrobiom ma ogromne znaczenie dla naszego życia. Niestety, przez ostatnie laty wykształciło się przekonanie, że bakterie są złe. Nic bardziej mylnego. Podczas gdy niektóre bakterie faktycznie związane są z chorobami, inne są niezwykle istotne dla układu odpornościowego, serca, masy ciała i wielu innych aspektów zdrowia.
Ten artykuł służy jako przewodnik po mikrobiomie jelitowym i wyjaśnia, dlaczego jest tak ważny dla naszego zdrowia.
Co to jest mikrobiom jelitowy?
Mikrobiom (mikrobiota, mikroflora) jest zgrupowaniem mikroorganizmów charakterystycznych dla danego siedliska naturalnego.
Mikroorganizmy będąc pierwszą formą życia na Ziemi, od początku dyktują warunki naszej egzystencji. Ewoluowały na przestrzeni dziejów w symbiozie wraz z człowiekiem.
Obecnie wiemy, że bakterie stanowią integralną część naszego organizmu i bez nich przeżycie byłoby bardzo trudne.
Po raz pierwszy mamy kontakt z mikrobami, kiedy przechodzimy przez kanał rodny matki. Od tego momentu mikrobiom zaczyna wpływać na nasze ciało. Zadziwiający może być fakt, że osoby urodzone cesarskim cięciem wykazują obniżoną odporność, podatność na choroby i infekcje.
Po porodzie mikroflora staje się coraz bardziej złożona. Istotną rolę odgrywa w tym karmienie piersią przez pierwsze 6 miesięcy, ponieważ w mleku matki obecne są korzystne bakterie szczepu Bifidobacterii.
Z biegiem czasu drobnoustroje zaczynają się coraz bardziej różnicować m.in. przez kontakt z otoczeniem, ludźmi, zwierzętami oraz przez pokarmy, które spożywamy. Co oznacza, że zaczynają zawierać wiele różnych rodzajów gatunków drobnoustrojów. Większa różnorodność mikroorganizmów jest uważana za korzystną dla zdrowia. W sumie te drobnoustroje mogą ważyć nawet 2 kg, co w przybliżeniu odpowiada masie mózgu. Razem pełnią funkcję dodatkowego organu w organizmie i odgrywają szczególną rolę w utrzymaniu zdrowia.
Według badań osoby z różnorodnym mikrobiomem cieszą się lepszym zdrowiem.
W organizmie człowieka znajduje się więcej komórek bakteryjnych niż ludzkich. Szacuje się, że ilość komórek bakteryjnych wynosi około 40 bilionów i tylko 30 bilionów komórek ludzkich. Można więc stwierdzić, że jesteśmy bardziej bakterią niż człowiekiem.
Mikrobiom — wyjątkowy jak odcisk palca
W mikrobiomie jelitowym człowieka znajduje się około 1000 gatunków bakterii. Jednak każdy z nas ma oryginalną i niepowtarzalną mikrobiotę. Z innymi ludźmi łączy nas zaledwie 1/3 bakterii. Pozostałe 2/3 są inne u każdego człowieka.
Jak mikrobiom wpływa na Twój organizm?
1. Wpływ mikrobiomu na odporność
Mikroorganizmy odgrywają kluczową rolę w naszej odporności. Przede wszystkim chronią przed patogenami – złymi bakteriami, tworząc wewnątrz organizmu pierwszą linię obrony.
W zakresie funkcji obronnej bakterie probiotyczne działają zarówno poprzez wzmacnianie, jak i wygaszanie nadmiernej reakcji układu odpornościowego. Konkurują one o byt i składniki odżywcze, a także produkują bakteriocyny – substancje zapobiegające rozwojowi bakterii potencjalnie chorobotwórczych oraz grzybów i pleśni. Prawidłowe działanie obronne uniemożliwia pokonanie bariery jelitowej i wtargnięcia patogenów ze środowiska zewnętrznego do organizmu. Tutaj niezwykle istotnym elementem działania drobnoustrojów jest stymulacja komórek nabłonkowych jelit do produkcji mucyn tworzących warstwę śluzu, która chroni nabłonek przed kolonizacją drobnoustrojami chorobotwórczymi oraz toksynami.
2. Wpływ mikrobiomu na masę ciała
Obecnie na światło dzienne wychodzą nowe szokujące informacje, które mówią, że brak równowagi drobnoustrojów (dysbioza) może przyczyniać się do przyrostu masy ciała.
Naukowcy sugerują, że osoby otyłe mają zwykle mniej różnorodnych bakterii jelitowych niż osoby szczupłe. Niektóre badania na zwierzętach pokazują, że gdy bakterie jelitowe myszy z otyłością zostały przeszczepione do jelit chudych myszy, szczupłe myszy przytyły.
Badania jednoznacznie pokazują, że dysbioza mikrobiomu może odgrywać szczególną rolę w przybieraniu na wadze.
3. Wpływ mikrobiomu na zdrowie jelit
Mikrobiom wpływa również na zdrowie jelit. Najwięcej drobnoustrojów znajduje się bowiem właśnie w tej części przewodu pokarmowego.
Drobnoustroje przeciwdziałają zarówno zaparciom, jak i biegunkom.
Badania wykazują, że dysbioza jelitowa może odgrywać istotną rolę w chorobach, takich jak:
- zespół jelita drażliwego (IBS),
- zespół SIBO,
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
- choroba Leśniowskiego-Crohna
Wzdęcia, skurcze i bóle brzucha, które towarzyszą osobom z IBS lub SIBO, mogą być spowodowane dysbiozą jelit. Dzieje się tak, ponieważ drobnoustroje wytwarzają dużo gazu i innych substancji, które przyczyniają się do objawów dyskomfortu jelitowego.
Niektóre Bifidobacteria i Lactobacilli, które znajdują się w probiotykach, mogą pomóc uszczelnić szczeliny w jelitach i zapobiegać zespołowi nieszczelnego jelita.
4. Wpływ na zdrowie mózgu
Obecnie istnieją mocne dowody z badań, że mikroorganizmy jelitowe mogą wpływać nawet na zdrowie mózgu.
Po pierwsze, niektóre gatunki bakterii pomagają wytwarzać w mózgu substancje chemiczne zwane neuroprzekaźnikami. Na przykład serotonina zwana antydepresyjnym neuroprzekaźnikiem, wytwarzana jest głownie w jelitach. Po drugie, jelita są ściśle połączone z mózgiem przez miliony nerwów.
Mikrobiom jelitowy może wpływać na zdrowie mózgu, pomagając kontrolować wiadomości wysyłane do mózgu przez te właśnie nerwy.
Niewielka liczba badań wykazała, że niektóre probiotyki mogą złagodzić objawy depresji i innych zaburzeń zdrowia psychicznego.
5. Wytwarzanie i przyswajanie niezbędnych składników odżywczych
Niektóre bakterie zajmują się tworzeniem niezbędnych witamin z grupy B i witaminy K. Poprawiają przyswajalność składników mineralnych i elektrolitów, np. potasu, sodu, magnezu i wapnia. Ponadto bakterie mogą wpływać na metabolizm tłuszczów, przez co działają na przemiany cholesterolu i kwasów tłuszczowych.
6. Trawienie błonnika
Niektóre bakterie rozkładają błonnik pokarmowy, wytwarzając krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe – SCFA, które wykazują potężne korzyści dla zdrowia jelit.
Przede wszystkim błonnik może pomóc w zapobieganiu przyrostowi masy ciała, cukrzycy, PCOS, chorobom serca i ryzyka nowotworów.
Podsumowanie
Prawidłowa mikroflora jelitowa wykazuje potężne korzyści zdrowotne. Razem z tymi maleńkimi organizmami tworzymy symbiotyczną jedność. Warto o tym pamiętać i nie walczyć z nimi, lecz dbać o ich prawidłową populacje poprzez odpowiedni pokarm i probiotyki.
Źródła: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4991899/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20203603/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25974306/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28095889/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20668239/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4990546/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22606315/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3705355/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4756104/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9925120/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27231050/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22968153/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26912499/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3829625/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3829625/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4202342/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4734998/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28191884/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4253991/ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3067243/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26616538/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26358192/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25078296/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25860609/ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24997031/
