Czym jest SIBO? Objawy, przyczyny, diagnoza, leczenie i dieta

Zespół SIBO dotyczy coraz liczniejszej grupy pacjentów. Niespecyficzne symptomy nie pomagają jednak w diagnozie schorzenia. Jak więc zidentyfikować problem? W tym artykule dowiesz się, czym jest SIBO, jakie są jego przyczyny i objawy, a także jak je zdiagnozować i leczyć.

Czym jest SIBO?

Przerost bakteryjny jelita cienkiego (SIBO) jest poważnym stanem patologicznym spowodowanym nadmiernym rozrostem flory bakteryjnej w obrębie jelita cienkiego. Występuje, gdy bakterie, które normalnie egzystują w jelicie grubym, zaczynają namnażać się w jelicie cienkim.

Co to jest SIBO? Charakterystyka

Jak zapewne wiesz, w organizmie człowieka żyje ogromna liczba drobnoustrojów. Szacuje się, że mikrobiom jelitowy stanowi masę nawet około 2 kg. Rozmieszczenie tych mikroskopijnych organizmów jest zmienne. W początkowych odcinkach przewodu pokarmowego jest niewielkie. Wzrasta natomiast w odcinkach końcowych. Zatem największą liczebność wykazuje mikroflora zamieszkująca jelito grube. Przemiany metaboliczne z ich udziałem mają charakter procesów fermentacyjnych. Jeśli jednak takie bakterie przedostaną się do jelita cienkiego, zaczną wówczas przedwcześnie fermentować. Skutkiem tego mogą być uporczywe dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak wzdęcia.

Czy SIBO jest groźne dla zdrowia?

Jak wiadomo, jelito cienkie odpowiedzialne jest przede wszystkim za wchłanianie składników odżywczych. Zatem jeśli ilość mikroorganizmów namnoży się w obrębie tego odcinka przewodu pokarmowego, zacznie wówczas zabierać nam nasz pokarm. W ten sposób zużyje niezbędne nam składniki odżywcze, których nie będziemy mogli już przyswoić. W rezultacie może to prowadzić do niedoborów pokarmowych oraz do niedożywienia. Reasumując, w jelicie cienkim nie ma miejsca na bakterie, których naturalną strefą bytowania jest jelito grube. Jeśli dojdzie do ich namnożenia, konieczna jest szybka interwencja.

Objawy SIBO

Objawy dotyczą głównie jelit. Mogą to być:

wzdęcia,
gazy,
skurcze,
ból brzucha, szczególnie po jedzeniu,
regularne uczucie sytości,
biegunka,
stolce tłuszczowe,
zaparcia (mniej powszechne niż biegunki),
niestrawność.

W zaawansowanym stadium możliwa jest również niekontrolowana utraty wagi oraz niedobory pokarmowe i anemia.

Przyczyny SIBO

Jeszcze do niedawna SIBO należało do chorób rzadko rozpoznawanych. Przypadki diagnozy choroby występowały przede wszystkim wśród pacjentów po operacjach jelitowych lub u osób z wadami anatomicznymi przewodu pokarmowego. Aktualnie nadmierny rozrost flory bakteryjnej jelita cienkiego diagnozuje się coraz częściej. Naukowcy nieustannie prowadzą badania i na jaw co rusz wychodzą nowe fakty odnośnie czynników ryzyka choroby.

Możliwe przyczyny zespołu SIBO:

nieprawidłowości anatomiczne w jelicie cienkim;
zmniejszona produkcja enzymów trawiennych i żółci;
spowolniony pasaż jelitowy;
zmiany pH w jelicie cienkim;
przyjmowanie leków, antybiotyków, sterydów, NLPZ;
zatrucia pokarmowowe;
nieprawidłowe nawyki żywieniowe;
osłabiony układ odpornościowy;
choroby jamy ustnej;
zaburzenia endokrynologiczne, takie jak choroby tarczycy;
zaburzenia metaboliczne np. cukrzyca;
nieprawidłowy styl życia.

Ponadto SIBO może być spowodowany przyjmowaniem leków IPP – inhibitorów pompy protonowej. Leki stosowane są w terapii schorzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego m.in. w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, refluksu oraz zgagi. Zaliczamy do nich przede wszystkim omeprazol, pantoprazol, lanzoprazol, rabeprazol, dekslanzoprazol i esomeprazol.

SIBO jest również powiązany z innymi schorzeniami m.in.:

zespołem jelita drażliwego – IBS,
wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego,
chorobą Leśniowskiego-Crohna,
celiakią,
Hashimoto,
niedoczynnością tarczycy,
cukrzycą,
fibromialgią,
otyłością.

Diagnoza SIBO – jak je rozpoznać?

Niestety objawy zespołu SIBO są bardzo ogólne, co stanowi duże utrudnienie w procesie diagnostycznym. Nie trudno pomylić schorzenia z zespołem SIFO, IBS, celiakią czy innymi nietolerancjami pokarmowymi lub chorobami. W celu potwierdzenia diagnozy konieczne są badania m.in.:

morfologia krwi obwodowej,
badanie mikroskopowe kału,
testy oddechowe SIBO,
badania obrazowe przewodu pokarmowego, dzięki którym możliwe jest stwierdzenie
nieprawidłowości anatomicznych.

Leczenie SIBO

Pacjentom ze zdiagnozowanym zespołem SIBO najczęściej podaje się antybiotyki, które mają na celu powstrzymanie namnażania się bakterii. Niestety takie leczenie polega tylko na eliminacje objawów, przez co kuracja antybiotykowa może przynieść poprawę tylko na krótki okres. Terapia powinna również obejmować leczenie stanów predysponujących, eliminację czynników ryzyka oraz dbanie o stan odżywienia pacjenta.

Dieta i SIBO

Niezależnie od rodzaju dominującej flory, rozrost bakteryjny zawsze wiąże się z mikroskopowym uszkodzeniem śluzówki jelit i upośledzonym wchłanianiem składników odżywczych. Wsparcie żywieniowe, szczególnie u pacjentów z utratą masy ciała lub niedoborami, jest bardzo ważnym elementem leczenia. Dzięki odpowiedniej diecie możliwe jest pokonanie choroby i pozbycie się uporczywych dolegliwości.

Dieta SIBO to dieta eliminacyjna, która ma na celu zmniejszenie stanu zapalnego w przewodzie pokarmowym, zmniejszenie przerostu bakterii w jelicie cienkim oraz odżywienie osoby chorej. Z jadłospisu eliminuje się produkty stanowiącą pożywkę dla bakterii. Zalecana jest głównie dieta low FODMAP, dieta GAPS i dieta SCD (dieta specyficznych węglowodanów).

Dieta powinna być jednak dobierana indywidualnie w zależności od przyczyny choroby, stanu zdrowia i stanu odżywienia. Dlatego przed wprowadzeniem jakichkolwiek zmian w diecie najlepiej skonsultować się ze specjalistą.

Często zadawane pytania:

1. Czy można stosować probiotyki w leczeniu SIBO?

Rola terapii probiotykami w zespole SIBO pozostaje niejasna. U niektórych pacjentów faktycznie stosowanie probiotyków wykazuje korzystne działanie, jednak u innych osób objawy się nasilają. Wszystko zależy od organizmu, przyczyny choroby i powiązanych z nią innych schorzeń lub dolegliwości.

2. Do jakiego lekarza udać się, jeśli podejrzewam u siebie SIBO?

W pierwszej kolejności należy udać się do lekarza rodzinnego i opowiedzieć o swoich podejrzeniach. Lekarz pierwszego kontaktu zleci podstawowe badania oraz wyda skierowanie do specjalisty – gastroenterologa, który będzie zajmował się leczeniem.

3. Czy warto korzystać z pomocy dietetyka w leczeniu choroby?

Tak, ale tylko i wyłącznie, jeśli jest to sprawdzony dietetyk kliniczny specjalizujący się w leczeniu tej jednostki chorobowej. Pacjenci z reguły nie radzą sobie sami z tą przypadłością. A jak już wspomnieliśmy, dieta jest niezwykle ważna w leczeniu, eliminacji objawów oraz zapobieganiu nawrotom.

Podsumowanie

Rozrost bakteryjny jelita cienkiego to poważne schorzenie, które może prowadzić do niedożywienia. Konieczna jest szybka interwencja, poznanie przyczyny i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Źródła:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2890937/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3099351/

https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0234906

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25579140/

https://europepmc.org/article/med/16498342

https://europepmc.org/article/MED/11458610

https://europepmc.org/article/MED/17827947

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21381407/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31584459/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33074705/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4015196/