Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – objawy, leczenie, dieta

Co to jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego? Jakie są objawy i przyczyny?
Co odgrywa istotną rolę w przebiegu choroby?
Dlaczego zmiana diety i stylu życia jest kluczową strategią leczenia?

Co to jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (wzjg) jest chorobą autoimmunologiczną jelit, która powoduje stan zapalny i wrzody okrężnicy lub odbytnicy. Wrzody mogą powodować krwawienie oraz wydzielanie śluzu i ropy. Choroba występuje z okresami nawrotów, czyli zaostrzenia i okresami remisji – czyli okresu, w którym choroba jest nieaktywna i nie powoduje żadnych objawów. Choroba może rozwinąć się w różnych częściach okrężnicy. Im bardziej dotknięta jest okrężnica, tym poważniejsze będą objawy.

Wzjg jest chorobą z autoagresji (autoimmunizacyjną), co oznacza, że organizm sam atakuje siebie. W tym przypadku ciało traktuje wyściółkę okrężnicy jako obcą i próbuje z nią walczyć.

Obecnie nie ma lekarstwa na wrzodziejące zapalenie jelita grubego i chorobę możemy znaleźć na liście chorób nieuleczalnych.Na szczęście niektóre metody leczenia i zmiany stylu życia mogą złagodzić objawy, wprowadzić długotrwały okres remisji i cieszyć się pełnią życia. Należy pamiętać, że nieleczone wzjg oraz brak zmiany w stylu życia i diety może doprowadzić do poważnych konsekwencji, dlatego konieczna jest interwencja lekarza oraz dietetyka.

Typowe objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

• krew w kale;
• biegunka (nawet do kilkunastu razy na dobę, która może wybudzać w nocy);
• silne parcie na stolec, konieczność nagłego wypróżnienia;
• ból odbytu;
• utrata masy ciała;
• niedożywienie;
• ból brzucha;
• odwodnienie;
• osłabienie;
• gorączka

Możliwe przyczyny choroby wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

Przyczyna choroby wzjg jest wieloczynnikowa. Oto co może a nią wpłynąć:

• stres;
• zaburzenia odporności – wzmożona aktywacja limfocytów t, które wytwarzają zwiększone ilości cytokin zapalnych;
• nieodpowiednia dieta;
• zaburzona flora bakteryjna;
• geny – można odziedziczyć gen od rodzica, który zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia choroby.

Chociaż choroba ta dotyka ludzi w każdym wieku, to większość osób diagnozowana jest w wieku od 15 do 35 lat zwykle mężczyzn. Po 50 roku życia obserwuje się kolejny niewielki wzrost diagnozy tej choroby.

Wpływ flory bakteryjnej na wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Uważa się, że choroba zapalna jelit spowodowana jest nieprawidłową odpowiedzią immunologiczną na bakterie jelitowe u osoby podatnej genetycznie. Mikrobiota jelitowa odgrywa ważną rolę w patogenezie i powikłaniach dwóch głównych chorób zapalnych jelit: choroby Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. .

W najnowszych publikacjach naukowych możemy przeczytać, że istnieje ścisły związek między organizmem człowieka, a mikrobiotą jelitową, która jest zbiorem mikroorganizmów chroniących jelito przed kolonizacją przez egzogenne patogeny. Ponadto mikroflora jelitowa odgrywa kluczową rolę w zapewnianiu odżywiania i modulacji homeostazy immunologicznej. Ostatnie doniesienia wskazują, że niektóre szczepy bakterii jelitowych są odpowiedzialne za owrzodzenia jelit i przewlekłe stany zapalne w nieswoistych zapaleniach jelit.

Co wpływa na nieprawidłowe szczepy bakterii w układzie pokarmowym?
Oczywiście, że dieta bogata w produkty wysokoprzetworzone zawierające niemal całą tablicę Mendelejewa, dużą ilość cukru, soli, tłuszczów trans.

Rozpoznanie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego – do jakiego lekarza iść i jakie badania zrobić?

Aby zdiagnozować chorobę wrzodziejące zapalenia jelita grubego należy udać się do lekarza rodzinnego, aby zlecił badanie krwi – niezbędne do wykluczenia innych chorób przewodu pokarmowego. Następnie po analizie wyników, lekarz rodzinny wyda skierowanie do gastroenterologa, który jest specjalistycznym lekarzem chorób układu pokarmowego.

Badania krwi są bardzo przydatne w diagnostyce. Pełna morfologia krwi sprawdza objawy niedokrwistości, co jest częstym objawem wzjg, a badania biochemiczne krwi, takie jak CRP i OB mogą wykryć stan zapalny i chorobę z autoagresji. Niestety, wrzodziejące zapalenie jelita grubego może być podobne do innych zaburzeń układu pokarmowego. Najbardziej przypomina chorobę Leśniowskiego – Crohna. Schorzenia często są ze sobą mylone. Dlatego niezbędna jest wizyta u dobrego specjalisty, który skieruje na odpowiednie badania i zajmie się leczeniem choroby.

• Kolonoskopia – badanie polega na wprowadzeniu długiej, elastycznej rurki do odbytnicy w celu zbadania wnętrza okrężnicy.
• Badanie kału – bada się stolec pod kątem określonych markerów stanu zapalnego, krwi, bakterii i pasożytów.
• Biopsja – Chirurg pobiera próbkę tkanki z okrężnicy do analizy.

Leczenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

Choroby występują z okresami zaostrzeń i remisji. Wiele czynników może mieć korzystny wpływ na zmniejszenie częstości nawrotów i wydłużenie okresu remisji, a między innymi: odpowiednio dobrane leki, stosowanie diety, dbanie o mikroflorę jelita, a także ograniczenie stresu.

Leki na wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Leki na receptę to najczęstsza forma leczenia.  Wyróżnia się kilka rodzajów leków. Każdy rodzaj ma swoje zalety, ale niestety również potencjalne skutki uboczne. Niektóre z tych działań niepożądanych mogą być poważne.

Na przykład antybiotyki stosowane w leczeniu wzjg mogą doprowadzić do spustoszenia mikroflory jelitowej, której efektem może być dysbioza i zasiedlanie jelit przez patogeny. W konsekwencji może dojść do zespołu SIFO – grzybicy przewodu pokarmowego, która objawia się przede wszystkim białym nalotem na języku.

Probiotyki a wzjg

Probiotyki są wskazane przede wszystkim po kuracjach antybiotykowych, aby odbudować mikroflorę jelit. Jednak istnieją dowody, że probiotyki mogą również korzystnie wpłynąć na objawy choroby i pomóc w okresach zaostrzenia oraz utrzymać remisję. Badania nadal trwają i wkrótce będziemy mieli jednoznaczną odpowiedź.

Dieta na wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Właściwie dobrane odżywianie może stanowić integralną część leczenia pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.

Dieta bierze udział w etiopatogenezie nieswoistego zapalenia jelit (NZJ) i objawach. Istnieją badania dotyczące praktyk żywieniowych u osób z nieswoistym zapaleniem jelit, w których uczestnicy dostrzegali silne powiązania między dietą w wywoływaniu zaostrzeń a utrzymaniem remisji. 31% procent uważa, że dieta jest czynnikiem inicjującym wrzodziejące zapalenie jelita grubego, a 37% uważa, że dieta może wywołać nawrót choroby. Aż 59% osób chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego przestrzegało diety, aby zapobiec nawrotom. Najczęściej unikano ostrych (43%) i tłustych (38%) potraw, alkoholu (27%), napojów gazowanych (26%), kawy (24%) i przetworów mlecznych (21%). Dodatkowo 23% stosowało diety wykluczające, najczęściej bezglutenowe lub bez laktozy.

Zalecenia dietetyczne w chorobie wzjg

• eliminacja produktów przetworzonych,
• rezygnacja ze smażonych potraw na koszt gotowanych,
• unikanie potraw ostrych,
• ograniczenie zbóż glutenowych, głównie pszenicy,
• ograniczenie laktozy,
• zmniejszenie stresu i niepokoju,
• całkowita rezygnacja z alkoholu,
• eliminacja kawy i napojów energetycznych,
• rezygnacja z napojów gazowanych,
• picie dużej ilości płynów każdego dnia, najlepiej wody,
• unikanie sztucznych słodzików.

Ulgę może przynieść także dieta low FODMAP, w której eliminuje się węglowodany wysoko fermentujące, takie jak cebula, fasola, jabłka.

Co jest zalecane?

Szczególnie wskazane są tłuste ryby morskie bogate w omega-3 (tylko nie smażone) oraz mięso, jaja, ryż i kasze, niektóre warzywa i owoce. Istotnym elementem diety jest również żywność bogata w antyoksydanty, takie jak witamina E, witamina A i C oraz cynk i selen, a także błonnik rozpuszczalny.

Jednak warto pamiętać, że dieta, która działa na jednego, dla drugiego może nie być dobra. Dlatego tak ważna jest konsultacja z dietetykiem, aby wykluczyć potencjalne nadwrażliwości na produkty.

Jakie suplementy przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego?

Podczas częstych biegunek w okresie zaostrzenia choroby często dochodzi do przewlekłej utraty krwi, zaburzeń wchłaniania i odwodnienia. Dlatego niezwykle ważne jest przyjmowanie substancji niedoborowych.

Co warto suplementować?

• Żelazo,
• Kwas foliowy,
• Witaminę D,
• Witaminę C,
• Omega -3,
• Cynk

Konsekwencje nieleczonej choroby wzjg

Należy pamiętać, że nieleczone wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz brak zmiany w stylu życia i diety może doprowadzić do konieczności usunięcia jelita grubego. Ta procedura wymaga utworzenia woreczka na zewnątrz ciała, przez który będzie można opróżniać odpady. W przypadku częściowej resekcji jelita grubego chirurdzy usuwają tylko chore miejsce z okrężnicy. Jeśli to możliwe, dwa pozostałe końce jelita grubego zostają połączone, ponownie łącząc układ pokarmowy. Gdy nie można tego zrobić, jelita są kierowane do ściany brzucha, a odpady opuszczają organizm w worku z ileostomią lub kolostomią.

Długotrwałe wrzodziejące zapalenie okrężnicy wiąże się ze zwiększonym ryzykiem raka okrężnicy.

Kontrolną kolonoskopię należy powtarzać co dwa do trzech lat.

Podsumowanie

Jak sam widzisz wrzodziejące zapalenie jelita grubego to poważna choroba, której nie wolno bagatelizować. Na szczęście dzięki odpowiedniemu leczeniu i zmianie stylu życia można znacząco poprawić komfort życia i ograniczyć wystąpienie zaostrzeń. Potrzebne są tylko Twoje chęci i zaangażowanie.

Wszystko w Twoich rękach.

źródła:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26346678/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24574795/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26811648/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32023881/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32956176/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32128795/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33148393/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18019875/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4331053/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32445952/ 
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33029504/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32070388/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17637082/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31813010/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32190385/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25719528/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24865778/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21614946/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33376308/